برهان انبیا (قرآن)انبیا علیهم‌السّلام برای انسانها براهینی در راستای هدایت آنان ارائه می‌کردند. ۱ - انبیا و برهان۱.۱ - تاثیر برهانبعضی انسانها پس از ارائه برهان به آنان، از جانب انبیا همچنان در اختلاف قرار داشتند. کان الناس امة وحدة فبعث الله النبیین مبشرین ومنذرین... وما اختلف فیه الا الذین اوتوه من بعد ما جاءتهم البینـت..مردم (در آغاز) یک دسته بودند (و تضادی در میان آنها وجود نداشت. بتدریج جوامع و طبقات پدید آمد و اختلافات و تضادهایی در میان آنها پیدا شد، در این حال) خداوند،پیامبران را برانگیخت تا مردم را بشارت و بیم دهند و کتاب آسمانی، که به سوی حق دعوت می کرد، با آنها نازل نمود تا در میان مردم، در آنچه اختلاف داشتند،داوری کند. (افراد باایمان، در آن اختلاف نکردند) تنها (گروهی از) کسانی که کتاب را دریافت داشته بودند، و نشانه‌های روشن به آنها رسیده بود، به خاطر انحراف از حق و ستمگری، در آن اختلاف کردند. خداوند، آنهایی را که ایمان آورده بودند، به حقیقت آنچه مورد اختلاف بود، به فرمان خودش، رهبری نمود. (اما افراد بی ایمان، هم چنان در گمراهی و اختلاف، باقی ماندند.) و خدا، هر کس را بخواهد، به راه راست هدایت می‌کند. تلک الرسل فضلنا بعضهم علی بعض... ولو شاء الله ما اقتتل الذین من بعدهم من بعد ما جاءتهم البینـت ولـکن اختلفوا فمنهم من ءامن ومنهم من کفر.. بعضی از آن رسولان را بر بعضی دیگر برتری دادیم برخی از آنها، خدا با او سخن می گفت و بعضی را درجاتی برتر داد و به عیسی بن مریم، نشانه های روشن دادیم و او را با «روح القدس» تایید نمودیم (ولی فضیلت و مقام آن پیامبران، مانع اختلاف امتها نشد.) و اگر خدا می خواست، کسانی که بعد از آنها بودند، پس از آن همه نشانه های روشن که برای آنها آمد، جنگ و ستیز نمی کردند (اما خدا مردم را مجبور نساخته و آنها را در پیمودن راه سعادت، آزاد گذارده است) ولی این امتها بودند که با هم اختلاف کردند بعضی ایمان آوردند و بعضی کافر شدند (و جنگ و خونریزی بروز کرد. و باز) اگر خدا می خواست، با هم پیکار نمی کردند ولی خداوند، آنچه را می خواهد، (از روی حکمت) انجام م ی دهد (و هیچ کس را به قبول چیزی مجبور نمی کند) ولاتکونوا کالذین تفرقوا واختلفوا من بعد ما جآءهم البینـت..و مانند کسانی نباشید که پراکنده شدند و اختلاف کردند (آن هم) پس از آنکه نشانه‌های روشن (پروردگار) به آنان رسید! و آنها عذاب عظیمی دارند ۱.۲ - انبیا اقامه کنندگان برهانانبیا، اقامه کننده برهان برای هدایت مردم بودند. ... قل قد جآءکم رسل من قبلی بالبینـت.. (اینها) همان کسانی (هستند) که گفتند: «خداوند از ما پیمان گرفته که به هیچ پیامبری ایمان نیاوریم تا (این معجزه را انجام دهد: ) یک قربانی بیاورد، که آتش [[[صاعقه]] آسمانی ] آن را بخورد! » بگو: «پیامبرانی پیش از من، برای شما آمدند و دلایل روشن، و آنچه را گفتید آوردند پس چرا آنها را به قتل رساندید اگر راست می گویید؟! » فان کذبوک فقد کذب رسل من قبلک جآءوا بالبینـت.... . پس (اگر این بهانه جویان،) تو را تکذیب کنند، (چیز تازه‌ای نیست) رسولان پیش از تو (نیز) تکذیب شدند پیامبرانی که دلایل آشکار، و نوشته های متین و محکم، و کتاب روشنی بخش آورده بودند. . . و لقد جاءتهم رسلهم بالبینـت.. پیامبرانشان دلایل روشن برای آنان آوردند (ولی آنها چنان لجوج بودند که) به آنچه قبلا تکذیب کرده بودند، الم یاتهم نبا الذین من قبلهم قوم نوح وعاد وثمود وقوم ابرهیم واصحـب مدین والمؤتفکـت اتتهم رسلهم بالبینـت..آیا خبر کسانی که پیش از آنها بودند، به آنان نرسیده است؟! «قوم نوح» و «عاد» و «ثمود» و «قوم ابراهیم» و «اصحاب مدین» (قوم شعیب) و «شهرهای زیر و رو شده» (قوم لوط) پیامبرانشان دلایل روشن برای آنان آوردند، (ولی نپذیرفتند) خداوند به آنها ستم نکرد، اما خودشان بر خویشتن ستم می کردند ولقد اهلکنا القرون من قبلکم لما ظـلموا وجآءتهم رسلهم بالبینـت..ما امتهای پیش از شما را، هنگامی که ظلم کردند،هلاک نمودیم در حالی که پیامبرانشان دلایل روشن برای آنها آوردند، ولی آنها ایمان نیاوردند این گونه گروه مجرمان را کیفر می‌دهیم ثم بعثنا من بعده رسلا الی قومهم فجآءوهم بالبینـت..سپس بعد از نوح، رسولانی به سوی قومشان فرستادیم آنان دلایل روشن برایشان آوردند اما آنها، به چیزی که پیش از آن تکذیب کرده بودند، ایمان نیاوردند! الم یاتکم نبؤا الذین من قبلکم قوم نوح وعاد وثمود والذین من بعدهم لایعلمهم الا الله جآءتهم رسلهم بالبینـت.. ومآ ارسلنا من قبلک الا رجالا نوحی الیهم... • بالبینـت والزبر وانزلنآ الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم.... . و پیش از تو، جز مردانی که به آنها وحی می‌کردیم، نفرستادیم! اگر نم ی دانید، از آگاهان بپرسید (تا تعجب نکنید از اینکه پیامبر اسلام از میان همین مردان برانگیخته شده است)! • (از آنها بپرسید که) از دلایل روشن و کتب (پیامبران پیشین آگاهند! ) و ما این ذکر (قرآن) را بر تو نازل کردیم، تا آنچه به سوی مردم نازل شده است برای آنها روشن سازی و شاید اندیشه کنند! . . فینظروا کیف کان عـقبة الذین من قبلهم... وجاءتهم رسلهم بالبینـت..آیا در زمین گردش نکردند تا ببینند عاقبت کسانی که قبل از آنان بودند چگونه بود؟! آنها نیرومندتر از اینان بودند، و زمین را (برای زراعت و آبادی) بیش از اینان دگرگون ساختند و آباد کردند، و پیامبرانشان با دلایل روشن به سراغشان آمدند (اما آنها انکار کردند و کیفر خود را دیدند)خداوند هرگز به آنان ستم نکرد، آنها به خودشان ستم می‌کردند! و لقد ارسلنا من قبلک رسلا الی قومهم فجاءوهم بالبینـت..و پیش از تو پیامبرانی را بسوی قومشان فرستادیم آنها با دلایل روشن به سراغ قوم خود رفتند، ولی (هنگامی که اندرزها سودی نداد) از مجرمانانتقام گرفتیم (و مؤمنان را یاری کردیم) و یاری مؤمنان، همواره حقی است بر عهده ما! وان یکذبوک فقد کذب الذین من قبلهم جاءتهم رسلهم بالبینـت وبالزبر وبالکتـب المنیر. اگر تو را تکذیب کنند (عجیب نیست) کسانی که پیش از آنان بودند (نیز پیامبران خود را) تکذیب کردند آنها با دلایل روشن و کتابهای پند و موعظه و کتب آسمانی روشنگر (مشتمل بر معارف و احکام) به سراغ آنان آمدند (اما کوردلان ایمان نیاوردند) ذلک بانهم کانت تاتیهم رسلهم بالبینـت..این برای آن بود که پیامبرانشان پیوسته با دلایل روشن به سراغشان می آمدند، ولی آنها انکار می کردند خداوند هم آنان را گرفت (و کیفر داد) که او قوی و مجازاتش شدید است فلما جاءتهم رسلهم بالبینـت..هنگامی که رسولانشان دلایل روشنی برای آنان آوردند، لقد ارسلنا رسلنا بالبینـت وانزلنا معهم الکتـب والمیزان لیقوم الناس بالقسط..ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند ذلک بانه کانت تاتیهم رسلهم بالبینـت فقالوا ابشر یهدوننا..این بخاطر آن است که رسولان آنها (پیوسته) با دلایل روشن به سراغشان می آمدند، ولی آنها (از روی کبر و غرور) گفتند: «آیا بشرهایی (مثل ما) می خواهند ما را هدایت کنند؟! » ۱.۳ - ارائه برهان به بنی اسرائیلانبیا بنی اسرائیل برای قوم بنی اسرائیل، ارائه برهان می‌نمودند. من اجل ذلک کتبنا علی بنی اسرءیل... ولقد جآءتهم رسلنا بالبینـت..به همین جهت، بر بنی اسرائیل مقرر داشتیم... رسولان ما، دلایل روشن برای بنی اسرائیل آوردند، اما بسیاری از آنها، پس از آن در روی زمین،تعدی و اسراف کردند. ۱.۴ - پاسخگویی انبیارسولان الهی به دادن پاسخ برهانی در برابر شبهات کافران عنایتی ویژه داشتند. قالت لهم رسلهم ان نحن الا بشر مثلکم... و ما کان لنآ ان ناتیکم بسلطـن الا باذن الله..پیامبرانشان به آنها گفتند: «درست است که ما بشری همانند شما هستیم، ولی خداوند بر هر کس از بندگانش بخواهد (و شایسته بداند)، نعمت می بخشد (و مقام رسالت عطا می‌کند)! و ما هرگز نمی‌توانیم معجزه‌ای جز بفرمان خدا بیاوریم! (و از تهدید‌های شما نمی هراسیم) افراد با ایمان باید تنها بر خدا توکل کنند! برخی «سلطان» را در آیه یاد شده به حجت و دلیل، تفسیر کرده‌اند. ۱.۵ - اقرار دوزخیاندوزخیان به اقامه شدن برهان، از ناحیه پیامبران برای هدایت آنان در دنیا اقرار دارند. قالوا اولم تک تاتیکم رسلکم بالبینـت قالوا بلی..آنها می گویند: «آیا پیامبران شما دلایل روشن برایتان نیاوردند؟! » می‌گویند: «آری! » ۲ - پانویس
۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۳۷، برگرفته از مقاله «برهان انبیاء». |